MES açılımı “manufacturing execution system” olan üretim yönetim sistemini ifade eder. Bu sistem, üretim cihazları ve uygulamaları ile kurumsal kaynak planlaması (ERP) yazılımının entegrasyonu kapsamındaki süreçleri yönetir. Yazılım, üretimle ilgili süreçlerin yönetimindeki hatalara ve problemlere çözüm bulurken, ürün kalitesinin artmasını sağlar. Metotları ve araçları, sistem bütünlüğü içinde bilgisayar teknolojisini kullanarak entegre eder.
MES, üretimin etkinliği ve ürünün yaşam döngüsüyle ilgili hatasız ve eşzamanlı bilgilerin ulaşılabilir olmasını amaçlar. Çalışanların ve operatörlerin, gözlemleri ve tespitleri dışında, uygulamadan alınan veri işlenir ve değerlendirilir. Bakım ve onarım, arızaya yönelik işlemler, cihaz ayarları, üretim hataları ve kayıpları gibi üretim performansına yönelik riskleri azaltmaya çalışan bir işletim düzeneği geliştirir. Cadem Digital olarak, bugünkü yazımızda üretim yönetim sistemi (MES) başlığı altında; MES’in ne olduğu ve nasıl çalıştığı, faydaları, temel işlevleri, nerelerde kullanıldığı ve güncel uygulamalarını ele alacağız.
Üretim Yönetim Sisteminin Faydaları Nelerdir?
Ürünlerin üretim aşamalarını takip ve kontrol eden süreçle ilgili üretim yönetim sistemi birtakım avantajlar sunar. Üretime bağlı çıktıların geliştirilmesi ve cihazların izlenmesi sayesinde üretim yönetiminin performansının ve ürün kalitesinin artması, avantajların da artmasını sağlar. Üretim operasyonları etkin ve verimli bir ürüne ulaşılmasını kolaylaştırır. Sistemin faydaları şöyle özetlenebilir:
- – Kaynak ve zaman tasarrufu sağlar.
- – Ürün performansında ve kalitesinde gelişim imkânları sunar.
- – Üretim sürecinde etkin ve verimli çözümler getirir, işlem sürelerini azaltır.
- – Tasarım, hazırlık, planlama, üretim döngüsü, lojistik, tedarik ve teslimat süreçlerini kısaltır.
- – Kayıp, yanlış veri ve belge sorunlarını azaltırken verimli bir ofis ortamı sunar.
- – Veri toplama, işleme, yayma ve ortak kullanım sürelerini en aza indirger.
- – Kullanıcı memnuniyeti sayesinde kurumun rekabet gücünü arttırır.
- – Karar alma mekanizmalarına çözüm sağlayıcı veriler sunarak süreç iyileştirme çalışmalarıyla verimlilik artışı sağlar.
MES’in Temel İşlevleri Nelerdir?
Sistemin temel işlevi, üretim sürecinde insan etkileşiminin en aza indirgenmesi ve her noktadan kontrollü bir imalat performansına ulaşılmasıdır. Üretim yönetim sistemi, hammaddenin sürece katılmasından üretimin tamamlanmasına kadar yapılan bütün işlemleri yazılımlarla izler. İşlevler şöyle sıralanabilir:
- – Üretim sürecindeki bilgi girişlerinden faydalanarak veri toplama işlemini eş zamanlı tamamlar.
- – Entegre edilen veriyi organize ederek operatörleri ve cihazları optimum ölçüde kullanmak üzere, ERP ile koordineli olarak veri tabanında veriyi topluca kullanıma sunarak işgücünü yönetir.
- – Üretim ekipmanlarından toplanan verinin; tasarım, planlama ve ofis verileriyle entegre edilmesini ve kullanıcıların ortak kullanımına uygun hale getirilmesini sağlar.
- – Üretim sürecini eşzamanlı olarak izleyerek kontrol ve yönetim mekanizmalarını işletirken ürün takibini kolaylaştırır.
- – İş emirlerini sistemden ERP’ye uygun olarak çekerek üretim sürecine aktarırken kaliteli ve verimli üretim sonuçları alınmasında etkili olur.
- – Üretimin her aşamasını denetleyerek kalitenin kontrol edilmesini sağlar ve esnek üretim imkânı sunar.
- – Sürecin bütününü analiz edebilecek verimlilik değerlendirmeleri yaparken performansa ilişkin verileri bir araya getirir.
- – Bakım onarım faaliyetleri, risk analizleri ve arıza yönetimi uygulamalarıyla üretim sürecinin aksamadan devam etmesini sağlar.
Üretim Yönetim Sistemi Nasıl Çalışır?
MES sisteminin ana amacı süreçteki bilgi gereksinmesine cevap vermektir. Verinin takibi, toplanması, analizi ve raporlanması ile bileşenlerini koordine ederken; ana server, işlem ve performans modülleri, kullanıcı önyüzleri kapsamındaki yazılımları entegre hale getirir. ERP yazılımı insan kaynaklarından üretime, tedarik zincirinden kullanıcı hizmetlerine kadar bütün aşamalarda kolaylıklar sağlarken; MES, üretim sürecine odaklanır. Ayrıca ERP uzun süreli faaliyetlerin planlamasını yaparken; üretim yönetim sistemi, kısa süreleri kapsayan üretim yönetimini ve üretime yönelik sorunları dikkate alır.
Üretim yönetim sistemi, komplike üretim süreçlerini, birbirine entegre olacak şekilde çalışan cihazları ve sistemdeki veriyi takip ederek düzenleyerek tekrar kullanıma sunar. Amaç, ürünün kalitesini yükseltmek ve üretimle ilgili süreçleri verimli hale getirmek olduğundan, üretim sistemlerinin eş zamanlı izlenmesini gerektirir. Alınan verilerin kontrolü sağlanırken cihazların ve tedarikçilerin, üretim sürecinin içerisinde yer almasını sağlar. Ürün, kalite raporları, kullanıcı memnuniyeti, envanter yönetimi ve üretim ekipmanları gibi birçok bileşenin bilgilerini karar verme mekanizmasına iletir. Karar verme mekanizması verilerin analiz edilmesi ile üretim sürecini optimize eder.
MES Nerelerde Kullanılır?
Yazılımın kullanıldığı alanlar, üretime ilişkin çalışan birimlerin ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. Üretimin kontrol ve takip edilmesi, değişiklik ve düzeltmelerin zamanında ve doğru yapılabilmesini gerektirir. Uygulamada doğru veriyi alarak bilginin etkin olarak kullanımını ve çözüme ulaşılmasını üretim yönetim sistemi sağlar. Kurumlar üretime ilişkin temel bileşenlerle ilgili bilgilere kolay ulaşamayabilir veya elde ettiği bilgiyi doğru yorumlayamayabilir.
Üretimle ilgili performans, bakım ve onarım ile arıza, kalite sorunları, üretim yönetim sisteminin kullanım alanlarını belirler. Kurumdaki üretim planlama sisteminin oluşturulması için ürün ve sipariş sürecinin izlenmesi, tedarik zinciri ile ilgili sorunların çözülmesi ve stok kontrolünün yapılması, mühendislik çözümlerinin geliştirilmesini gerektirir. Sistem, üretimdeki verimlilik ve kaliteyi artırmaya yönelik bir yazılım olduğundan, en etkin üretimi yapmayı ve kullanıcıya en kaliteli ürünü ulaştırmayı hedefler. Senkronize edilmesi gereken faaliyetler için gerçek eş zamanlı kalite kontrolü, teknik özelliklerin takibi, insandan kaynaklanan sorunların ortadan kaldırılması konularında çözümler sunar.
Cihazın arızalı/faal çalışmasından, mühendislik ölçümlerindeki referans değerlerden cihaz performansına, envanter yönetiminden kalite kontrol süreçlerine kadar birçok aşamada çözüm üretmeye çalışır. Sürece bağlı iyileştirme ve geliştirme faaliyetleri, üretim değişikliği ihtiyacı ve etkin operasyonel çözümler alanlarındaki kullanımın analiz edilmesine bağlıdır.
MES Sistemlerinde Güncel Uygulamalar
MES, endüstri 4.0 uygulamalarının bütün bileşenleriyle birlikte çalışır. Entegre olduğu temel yazılım ERP’dir ve diğer bir endüstri 4.0 bileşeni olan akıllı fabrikaların ilk örneklerini verir. ERP uygulamanın ne olacağını belirlerken, üretim yönetim sistemi; uygulamanın nasıl karara bağlanacağını ortaya koyar. Endüstri 4.0 her aşamada sıradan üretim yerine, verimli ve etkin bir üretim sistemi kurmak amacıyla; üretim süreçlerini esnek hale getirir, kaynaklardan tasarruf sağlar ve verimi arttırır.
Otomasyon süreçlerinin gelişmesi ve akıllı fabrikaların çoğalmasıyla doğru orantılı olarak gelişir. Siber-fizik örnekleri, bulut bilişim, nesnelerin interneti (IoT) ve yapa zekâ (AI) uygulama alanlarının gelişmesini hızlandırır. Uygulamanın temel amacı insanın cihaz ve sistem üzerindeki etkisinin, mühendislik çözümlerine dayanan yazılımlara aktarılmasıdır. İlgili süreçlerde siber-fizik sistemleri üretim sürecini eş zamanlı olarak yönetirken otomasyon örneklerini genişletir. Nesnelerin interneti ise cihazlarla yazılım arasındaki haberleşme sayesinde üretimin verimini artırır. Bulut bilişim entegrasyonu; verinin toplanma, saklanma ve raporlamada kolaylık ve güvenlik sorunlarını giderirken yapay zekâ da üretim yönetimine bağlı dijital dönüşüm aşamalarını basitleştirir.
Kurumlar; karar verme süreçlerini kısaltmak, işe bağlı değer süreçlerini zenginleştirmek, çalışma verimini artırmak, kullanıcıya verilen hizmetin kalitesini yükseltmek için endüstriyel nesnelerin interneti (IoT) kullanımını da yaygınlaştırır. Bulut teknolojisini kullanan sensörler ve cihazlar, nesnelerin interneti sistemleri sayesinde endüstri uygulamalarıyla tanışır. Bu noktada Cadem Digital, ürün geliştirme süreçlerinde dijital üretim ve mühendislik çözümleri sunar. 3DEXPERIENCE CATIA sayesinde tasarımı hareketle birleştirirken, ayrı platformlardaki mühendislik çalışmaları ve güncel verileri bir araya getirerek hız kazandırır. DELMIA aracılığıyla da kurumlara sanal olarak tanımlama, planlama, takip ve kontrol imkanı sunarak rekabet avantajını artırır.
Önceki yazımıza https://cademdigital.com.tr/linear-ve-nonlinear-analiz-nedir-nasil-yapilir/ linkinden ulaşabilirsiniz.